Wyniki badania PwC, Well.hr i Absolvent Consulting.
O młodych pokoleniach wchodzących na rynek pracy słyszymy często, że mają wygórowane aspiracje i nierealne oczekiwania. Zrealizowane w marcu i kwietniu 2020 r. przez PwC, Well.hr i Absolvent Consulting badanie dowodzi, że młodzi Polacy bacznie obserwują sytuację na rynku pracy, są pragmatyczni i szybko dostosowują swoje oczekiwania do warunków działania w „nowej normalności”. Deklarują też chęć związania się z pracodawcą na dłużej, pod warunkiem, że jest wobec nich fair.
Pokolenie Z jako pierwsze wkraczało na rynek pracy w sytuacji niskiego bezrobocia i dużej konkurencji o pracownika. Efektem tego był – zarzucany im często przez pracodawców – brak lojalności i konsekwencji, podejmowanie pracy „na próbę”, dla zbierania kolejnych doświadczeń zawodowych i zmienianie jej za każdym razem, gdy pojawi się możliwość uzyskania nieco wyższego wynagrodzenia. Mówiono też, że ZET-ki chętnie pracują elastycznie, że to urodzeni przedsiębiorcy – bardziej niż ich rodzice i starsze rodzeństwo skłonni do podejmowania pracy na własny rachunek. Podkreślano ich fascynację nowymi technologiami i brak umiejętności nawiązywania relacji społecznych. Właśnie z tego pokolenia mieli się rekrutować przyszli „cyfrowi nomadzi”.
Pandemia postawiła pod znakiem zapytania aktualność tych opinii i stereotypów. Wyniki przeprowadzonego w jej czasie badania pokazują też, że młodzi Polacy potrafią zaskakiwać.
Jak pandemia wpłynęła na postawy młodych?
Z badania PwC, Well.hr i Absolvent Consulting wynika, że młodzi poszukują bezpieczeństwa – mając do wyboru stabilne zatrudnienie w firmie lub pracę na własny rachunek, zdecydowanie chętniej wybierają to pierwsze (81,5% badanych). Chętnie podejmują też zatrudnienie na umowę o pracę. Wraz z wiekiem rośnie znaczenie tej formy umowy – wśród osób w wieku 25 plus już prawie 84% szuka umowy o pracę, podczas gdy w grupie osób do 20 r. ż. stanowią oni 55%.
O zmianie postaw na rynku pracy świadczą też odpowiedzi na pytanie o to, ile lat warto pracować w jednej firmie. Średnia oscyluje wokół 7 lat, co wydaje się długim okresem, biorąc pod uwagę przypisywany młodym brak lojalności. Odpowiedzi na to pytanie nie różnicuje płeć ani wiek respondentów, ma na nie natomiast wpływ profil wykształcenia. Studenci i absolwenci kierunków biologiczno-przyrodniczych są skłonni związać się z dobrym pracodawcą nawet na okres 9 lat, podczas gdy studenci kierunków technicznych – tylko na 6 lat. Pandemia i będący jej konsekwencją lockdown przełożyły się na gotowość do podejmowania długoterminowego, stałego zatrudnienia – taka trwała relacja daje młodym kandydatom poczucie bezpieczeństwa.
Dla ZET-ek nie ma znaczenia wielkość firmy, w której podejmą zatrudnienie, natomiast tylko 10% z nich jest zainteresowanych pracą w start-upach, oferujących atrakcyjne zadania, ale już nie zawsze bezpieczeństwo zatrudnienia. Nieco bardziej skłonni do podejmowania pracy w start upach są studenci i absolwenci kierunków technologicznych, ścisłych i ekonomicznych.
Praca, w której warto zostać na dłużej
Wkraczający na rynek pracy młodzi Polacy wiedzą, czego chcą. Ponad połowa z nich (53%) już teraz pracuje lub łączy pracę ze studiami. Młodzi szukają głównie ofert pracy zgodnych z profilem wykształcenia (42%) lub staży w niepełnym wymiarze godzin, by połączyć je ze studiami (24%). Znacznie mniej liczna jest grupa respondentów poszukujących praktyk wakacyjnych i staży w pełnym wymiarze godzin (po 10%).
Wśród najważniejszych cech pracy, które mogą zdecydować o ich lojalności wobec pracodawcy, młodzi wymieniają przyjazną atmosferę (50%), możliwość zdobycia doświadczenia zawodowego (49%) i poczucie sensu wykonywanej pracy (43%). Dopiero na 4 miejscu pojawiły się wysokie zarobki (42,5%). Ważne dla nich są także: praca zgodna z zainteresowaniami (36.4%) oraz stabilne i bezpieczne miejsce zatrudnienia (36%). Inne cechy pracy były wskazywane znacznie rzadziej.
Na przeciwległym biegunie, jako elementy trudne do zaakceptowania w pracy młodzi wymieniają: brak możliwości rozwoju (53%), zarobki nieadekwatne do oczekiwań (52%), konflikt w zespole (49%), wysoki poziom stresu (48%), brak możliwości awansu (34%), powtarzalne, nudne zadania (29,3%) i wreszcie – menadżera, od którego nie można się uczyć (29%). To właśnie czynniki z tej listy będą miały największy wpływ na decyzje młodych pracowników o zmianie zatrudnienia. Firmy, które chcą ich zatrzymać u siebie na dłużej będą musiały poszukać sposobów na eliminację tych czynników ze środowiska pracy lub ograniczenie ich negatywnego wpływu na młodych pracowników
| Co jest dla Ciebie najważniejsze w pracy? (odpowiedzi z największą liczbą wskazań) | Co byłoby Ci trudno zaakceptować w pracy? (odpowiedzi z największą liczbą wskazań) | ||
| Przyjazna atmosfera | 50.00% | Brak możliwości rozwoju | 53.1% |
| Zdobycie doświadczenia zawodowego | 49.40% | Nieadekwatne zarobki do oczekiwań | 51.7% |
| Poczucie sensu wykonywanej pracy | 43.20% | Konflikt w zespole | 49.4% |
| Wysokie zarobki | 42.50% | Wysoki poziom stresu | 47.8% |
| Praca zgodna z zainteresowaniami | 36.40% | Brak możliwości awansu | 34.0% |
W przeciwieństwie do starszych pokoleń miernikiem sukcesu zawodowego nie jest dziś dla młodych Polaków stanowisko menadżerskie czy praca zagranicą (po 1% wskazań). Zaledwie 5% badanych uważa też za sukces prowadzenie własnej firmy. Czym zatem jest dla nich sukces zawodowy? Aż 50% badanych za prawdziwy sukces uważa wykonywanie pracy, która jest pasją. Dla 14% z nich są nim wysokie zarobki, dla 11% – stabilne zatrudnienie, dla 8% – pozycja eksperta w firmie, a dla 7% – możliwość łączenia pracy z podróżowaniem. Postrzeganie stabilnego zatrudnienia w kategoriach sukcesu zawodowego to kolejny efekt doświadczeń związanych z pandemią i lockdownem.
Chociaż sukces jest dla młodych Polaków ważny, jednak bardziej od niego cenią pracę zgodną ze swoimi wartościami (66% wskazań). Szczególnie istotna jest ona dla studentów i absolwentów kierunków biologiczno-przyrodniczych (81% wskazań), najmniej ważna natomiast dla studentów i absolwentów kierunków ekonomicznych, choć i w tej grupie liczy się bardziej niż sukces (60 v. 40% wskazań).
Dla urodzonych w czasach dobrobytu młodych ludzi praca jest ważną częścią ich życia, ale nie jego sensem. Jedną z wciąż ważnych dla młodych Polaków wartości pozostaje możliwość zachowania równowagi pomiędzy życiem zawodowym i prywatnym. Postawieni przed wyborem: work-life balance czy wysokie zarobki – młodzi w większości stawiają na to pierwsze. Podejście do równowagi życiowej różnicuje profil wykształcenia respondentów. Najbardziej cenią sobie równowagę studenci i absolwenci kierunków artystycznych (72 v. 27 % wskazań), natomiast jedyną grupą, która wyżej ceni atrakcyjne zarobki są studenci i absolwenci kierunków biologiczno-przyrodniczych. Na wysokie wynagrodzenie wskazało aż 72% badanych z tej grupy.
Analiza wyników badania prowadzi do wniosku, że na poczucie dobrostanu młodych pracowników największy wpływ mają równowaga pomiędzy różnymi sferami życia, praca przy ograniczonym stresie, dobra atmosfera w zespole i wsparcie najbliższego otoczenia (szef, zespół). Bardzo ważny jest też dla nich właściwie przeprowadzony onboarding, który sprawia, że czują się pewniej w nowym miejscu pracy. Dla 72% młodych Polaków dobry pracodawca to taki, który przywiązuje wagę do wdrożenia pracownika.
Nowa normalność, czyli co się liczy dla młodych
Szef i zespół idealny
O młodych ludziach mówi się, że brak im autorytetów, tymczasem w zrealizowanym przez PwC, Well.hr i Absolvent Consulting badaniu młodzi deklarują chęć współpracy z szefem, który będzie dla nich wzorem do naśladowania. Wolą przełożonego, który będzie dla nich autorytetem (67%) od szefa – kolegi (33%). Większość chciałaby mieć też szefa wspierającego (70%), a nie stawiającego wyzwania (30%). Dla 67% badanych relacje w zespole są ważniejsze od ciekawych zadań. Dobry szef – zdaniem młodych – powinien dbać o relacje i wszystkich członków zespołu traktować w taki sam sposób. Aż 90% woli szefa, który dba o rozwój całego zespołu od takiego, który promuje najlepszych.
Młodym kandydatom zależy także na bieżącej ocenie swojej pracy (72%). Ocena okresowa, dokonywana raz do roku lub nawet co pół roku to dla większości z nich zdecydowanie za mało. Regularny feedback pozwala im szybko się uczyć i korygować błędy.
Potrzeba kontaktu z nowymi technologiami nie zastąpiła potrzeb związanych z interakcją i relacjami międzyludzkimi. Postawieni przed wyborem pomiędzy ciekawymi, ambitnymi zadaniami i atmosferą pracy młodzi Polacy wybierają dobre relacje (32 v 68 % wskazań). W relacjach tych cenią różnorodność – 61% z nich woli pracować z doświadczonymi kolegami i koleżankami, od których może się uczyć, niż w „młodym, dynamicznym zespole”. Możliwość uczenia się od kolegów cenią zwłaszcza mężczyźni.
Wyniki badań to ostatni dzwonek dla firm, które nie zmieniły jeszcze podejścia do zarządzania pracownikami. Większość wchodzących na rynek pracy kandydatów chciałoby pracować w firmach, które stawiającą na dobrą atmosferę, rozwój i wspierają pracowników. W przypadku pokoleń wchodzących na rynek pracy nie sprawdzi się styl zarządzania zorientowany wyłącznie na wyniki, budowanie konkurencji między pracownikami, stawianie ludziom wyzwań i pracę w warunkach stresu.
Oczekiwania finansowe i nie tylko finansowe
Wśród oczekiwań młodych pracowników największe emocje pracodawców budzą zwykle zarobki. Zapytaliśmy więc, jakie wynagrodzenie za pracę netto młodzi ludzie zaakceptowaliby, rozważając oferty pracy. Mediana oczekiwań nie przekroczyła 4 000 netto. Zarówno mężczyźni jak i kobiety podawali podobne kwoty. Najniższe oczekiwania finansowe, na poziomie 3 600 -3 800 mają studenci kierunków artystycznych, społecznych i humanistycznych. Oczekiwania studentów kierunków ekonomicznych, ścisłych i technicznych były na poziomie mediany. Najwyższe oczekiwania finansowe, na poziomie 4500- 4600 deklarowali studenci kierunków medycznych oraz biologiczno-przyrodniczych.
| Jakiej wysokości wynagrodzenie byłbyś/byłabyś skłonny/-a zaakceptować (cały etat/wynagrodzenie na rękę)? | |||||||||
| Profil studiów | artystyczny | biologiczno-przyrodniczy | ekonomiczny | humanistyczny | medyczny | społeczny | ścisły | techniczny | pozostałe |
| Mediana | 3600 | 4600 | 3950 | 3800 | 4500 | 3600 | 4000 | 4000 | 4150 |
Respondenci byli także pytani o oczekiwania dotyczące świadczeń dodatkowych. Wśród benefitów „higienicznych”, których obecność w ofercie pracodawcy jest dla młodych konieczna pojawiły się świadczenia cenione także przez ich bardziej doświadczonych kolegów:
- dostęp do szkoleń – ważny dla około połowy respondentów,
- ubezpieczenie zdrowotne – istotne dla 41% respondentów, przy czym 30% z nich oczekuje prywatnej opieki medycznej,
- elastyczne godziny pracy – wskazane przez 37% badanych,
- oraz możliwość pracy zdalnej – ważna dla 31% respondentów.
Podczas badania respondenci byli także proszeni o wskazanie świadczeń, którymi pracodawca może się wyróżnić na rynku pracy. Na oczekiwania wobec takich dodatkowych benefitów ma wpływ profil wykształcenia badanych. Okazuje się, że:
- praca zdalna jest ceniona najbardziej przez studentów i absolwentów kierunków ścisłych,
- dofinansowanie do kultury dla kierunków humanistycznych i biologiczno-przyrodniczych,
- prywatna opieka zdrowotna dla osób na kierunkach artystycznych,
- elastyczne godziny pracy – najważniejsze dla studentów kierunków technicznych,
- a możliwość uczestniczenia w szkoleniach– kluczowa dla studentów i absolwentów kierunków ścisłych.
Dobry pracodawca = sprawdzony pracodawca
Podejmując decyzję o aplikowaniu na ofertę zatrudnienia młodzi Polacy dokładnie sprawdzają przyszłego pracodawcę. Jakich informacji szukają i gdzie je znajdują? Prawie wszyscy sprawdzają profil działania firmy oraz poziom oferowanego przez nią wynagrodzenia. 78% kandydatów szuka informacji o ofercie benefitów. 86% sprawdza opinie na temat pracodawcy w Internecie, 72% osób odwiedza stronę kariera, a 71% pyta swoich znajomych o opinię na temat pracodawcy. Warto podkreślić, że dla prawie 70% badanych ważne są wartości firmy oraz jej wizja i misja. Profile pracodawców w mediach społecznościowych sprawdza niemal 60% młodych kandydatów.
Na zaufanie do pracodawcy oraz na postrzeganie jego marki przez młodych ludzi mają wpływ przede wszystkim transparentność wynagrodzenia (56%) oraz opinia znajomych (54%). Dobry pracodawca to dla młodych ludzi taki, który już teraz buduje z nimi relacje w partnerski sposób, stawiając na ważne dla nich tematy, takie jak rozwój, dzielenie się wiedzą i wsparcie działalności na uczelniach, najchętniej podczas spotkań umożliwiających interakcję. Takie spotkania to jeszcze jedna okazja do sprawdzenia wiarygodności firmy – dobry pracodawca prowadzi warsztaty na uczelniach lub w swojej siedzibie (45%), organizuje szkolenia/spotkania online (44%), wspiera organizacje studenckie i uczelnie (44%) oraz bierze udział w targach pracy (43%).
Planując kampanie, które mają do firmy przyciągnąć młodych kandydatów warto pamiętać, żę cenią sobie transparentność i „grę w otwarte karty”.
Tina Sobocińska, dyrektor zespołu Human Capital w PwC
„Badanie pokazuje, co jeszcze możemy zrobić jako pracodawcy, aby proaktywnie się przygotować na ‘nową rzeczywistość’ w jeszcze bardziej zróżnicowanych pokoleniowo zespołach. Tu warto postawić jeszcze jedno pytanie: czy przed nami kolejna wojna o talenty czy raczej współpraca między pracodawcami w zakresie wzmacniania kompetencji całego młodego pokolenia? Zetki wybiorą te firmy, które będą chciały wywrzeć jak najszerszy pozytywny wpływ, a swoją misją i wizją przyciągną wszystkie pokolenia”
O badaniu:
Badanie zostało zrealizowane za pomocą ankiety online w marcu i kwietniu 2020 roku. W liczącej 1813 osób grupie byli głównie studenci, zdecydowaną większość badanych stanowiły osoby do 25. roku życia.
Zobacz raport z badania